Inspirację do napisania tego artykułu przyniosło życie. Zostałam pełnomocnikiem z urzędu dziecka, którego matka pozwała dziadków (rodziców ojca) o alimenty. Kobieta zdawała sobie sprawę, że może żądać od dziadków alimentów na wnuki. Nie wiedziała jednak, że ich uzyskanie nie jest sprawą oczywistą. Dlatego w tym artykule wyjaśnię, kiedy skutecznie można się ich domagać.
Kiedy można pozwać dziadków?
Aby uzyskać alimenty od dziadków musi wystąpić jedna z poniższych sytuacji:
1. dziecko nie ma rodziców / rodzica (np. rodzic nie żyje),
2. rodzic dziecka nie jest w stanie zapewnić dziecku środków utrzymania – pieniędzy (np. wiek, trwała niezdolność do pracy, życie w niedostatku),
3. uzyskanie na czas od rodzica dziecka środków utrzymania (pieniędzy) jest niemożliwe lub połączone z dużymi trudnościami (np. rodzic przebywa w zakładzie karnym, a nie ma majątku, z którego można prowadzić egzekucję, rodzic mieszka za granicą, w którym wyroki polskich sądów nie są wykonywane).
Niedostatek
Tylko wnuk żyjący w niedostatku może domagać się od dziadków alimentów.
Przez niedostatek rozumie się sytuację, w której osoba uprawniona nie jest w stanie własnymi siłami i z własnego majątku zaspokoić swoich niezbędnych i usprawiedliwionych potrzeb. W przypadku dziecka chodzi o zaspokojenie potrzeb nie tylko związanych z utrzymaniem (mieszkanie, jedzenie, środki czystości), ale również zaspokojenie potrzeb edukacyjnych (podręczniki szkolne,) oraz w zakresie rozwoju zainteresowań.
Obowiązek alimentacyjny dziadków wobec wnuka jest inny niż rodziców wobec dziecka. Dziadkowie nie muszą zapewnić wnukowi poziomu życia, na którym sami żyją. Wysokość alimentów od dziadków ma jedynie umożliwić wnukowi wyjście ze stanu niedostatku.
Obowiązek rodziców
Zasada jest prosta: Rodzice są zobowiązani do utrzymania swojego potomstwa. Na sali sądowej nie budzi wątpliwości, że alimenty od dziadków należą się tylko wtedy, gdy obydwoje rodziców nie jest w stanie sprostać temu obowiązkowi. W przypadku, gdy jeden z rodziców nie łoży na utrzymanie dziecka, obowiązek ten w całości przechodzi na drugiego rodzica. Dopiero, gdyby drugi z rodziców wykorzystując w pełni swoje możliwości zarobkowe nie był w stanie zaspokoić potrzeb dziecka i mogłoby ono znaleźć się w niedostatku w grę wchodziłby obowiązek alimentacyjny dziadków.
Np. Ojciec przebywa w zakładzie karnym i nie łoży na utrzymanie dziecka. Matka dziecka z uwagi na stan zdrowia jest całkowicie niezdolna do pracy. Utrzymuje się z renty, która nie wystarcza na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb dziecka.
Alimenty od dziadków a zasady współżycia społecznego
Można odmówić wnukowi alimentów z uwagi na zasady współżycia społecznego.
Jako przykład można wskazać sytuacje, w której wnuk nie wykonuje obowiązków rodzinnych (np. nigdy nie utrzymywał kontaktów z dziadkami), dopuścił się względem dziadków zachowań godzących w ich życie lub zdrowie.
Alimenty od dziadków w praktyce
W praktyce, aby wystąpić o zapłatę alimentów od dziadków musisz złożyć pozew o zapłatę. Powodem jest wnuk (dziecko), reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego np. matkę.
W pozwie wykaż, iż drugi z rodziców nie łoży na dziecko, z przyczyn opisanych powyżej. Do pozwu dołącz dokumenty np. odpis aktu zgonu rodzica, dokumenty potwierdzające prowadzenie egzekucji przeciwko rodzicowi, dokumenty potwierdzające bezskuteczność egzekucji, dokumenty potwierdzające ściganie dłużnika alimentacyjnego na drodze karnej (np. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, wyrok karny).
Następnie należy udowodnić, iż samemu podjęło się wszystkie możliwe działania, aby zrealizować obowiązek alimentacyjny. Tu dowody zależą od indywidulanej sytuacji życiowej. Przedłóż zaświadczenie o zarobkach, orzeczenie o niezdolności do pracy, udowodnij koszty utrzymania dziecka oraz swoje. Wykaż, które usprawiedliwione potrzeby dziecka nie są zaspakajane. Przygotuj się również na pytania z jakich dodatkowych świadczeń korzystasz np. świadczenie wychowawcze, socjalne itp.
Na koniec sąd przeanalizuje sytuację majątkową dziadków. Obowiązek alimentacyjny względem wnuków nie może doprowadzić do sytuacji, w której dziadkowie nie będą mogli zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych. Oznacza to w praktyce, że sąd odmówi przyznania alimentów, jeśli ich płacenie mogłoby skutkować niedostatkiem po stronie dziadków.
Widzisz teraz, że uzyskanie alimentów od dziadków nie jest sprawą oczywistą. Musi zaistnieć wiele okoliczności, aby sąd uznał żądanie za zasadne. Po przeczytaniu tego artykułu jesteś już w stanie ocenić, czy w twojej sytuacji zachodzą podstawy do przyznania alimentów od dziadków.
