Opieka naprzemienna stopniowo zaczyna budzić zainteresowanie Polaków, choć nie cieszy się jeszcze dużą popularnością. Sporadycznie można ją spotkać w orzeczeniach sądowych. Jej ideą jest zapewnienie rodzicom równego rodzicielstwa po rozwodzie lub separacji. Została wprowadzona m.in. we Włoszech, krajach skandynawskich, Czechach, Francji, Hiszpanii, Grecji, Kanadzie, USA i Australii. W Polsce również zaczyna raczkować, dlatego ustawodawca coraz częściej dostrzega potrzebę uregulowania kwestii z nią związanych.
W artykule dowiesz się:
- co to jest i na czym polega opieka naprzemienna w świetle ustawy o pomocy rodzinie w wychowaniu dzieci,
- jaki ma wpływ na świadczenie 500 plus,
- jak wykazać opiekę naprzemienną, aby móc ubiegać się o świadczenie 500 plus,
- jak wygląda sytuacja rozwodników sprzed 29 sierpnia 2015 r.
Opieka naprzemienna
Z opieką naprzemienną mamy do czynienia, gdy rodzice dziecka są rozwiedzeni, żyją w separacji lub w rozłączeniu. Ponadto mieszkają osobno i dziecko przebywa naprzemiennie u każdego z nich w powtarzających się okresach czasu. Dodatkowo w przypadku świadczenia 500 plus istotne jest, że te okresy czasu muszą być ze sobą porównywalne (np. tydzień u jednego rodzica, tydzień u drugiego).
Zobacz także artykuł: Opieka naprzemienna: argumenty przeciw.
Organy przyznające świadczenie 500 plus nie są uprawnione do badania czy rodzice sprawują opiekę naprzemienną. Musi być ona wprost stwierdzona w orzeczeniu sądu (np. w wyroku rozwodowym, w wyroku separacyjnym, w orzeczeniu sądu opiekuńczego). Wniosek z tego, że w świetle obecnie obowiązujących przepisów w treści orzeczenia powinien znaleźć się zwrot o ustanowieniu pieczy lub opieki naprzemiennej oraz sposób jej sprawowania.
Wówczas, zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 5 ust. 2a ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci każdy z rodziców sprawujących opiekę naprzemienną otrzymuje połowę kwoty ze świadczenia 500 plus.
Wyroki rozwodowe sprzed 29 sierpnia 2015 r.
Pojęcie „opieki naprzemiennej” pojawiło się pierwszy raz w ustawie o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Dotychczas kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz przepisy procedury cywilnej nie znały tego pojęcia, choć sporadycznie dochodziło do wykorzystywania tej instytucji w wyrokach rozwodowych. Dopiero ustawą z 25 czerwca 2015 r. (która weszła w życie właśnie 29 sierpnia 2015 r.) prawodawca dodał przepisy, w których przewidziano „orzeczenie, którym sąd określił, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach”. Zrezygnowano również z obowiązkowego ustalenia kontaktów rodzica z dzieckiem.
W tej sytuacji nie sposób wymagać, aby orzeczenia sądowe sprzed 29 sierpnia 2015 r. w swojej treści zawierały zwroty typu „postanawia ustanowić nad dzieckiem opiekę lub pieczę naprzemienną” albo „postanawia, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach”. Dla przyjęcia opieki naprzemiennej wystarczy, że z orzeczenia sądu będzie wynikać, że:
- dziecko mieszka z każdym z rodziców w powtarzających się i porównywalnych okresach czasu (co wynikać powinno z obowiązkowo uregulowanych w tym czasie kontaktów) oraz,
- każdemu z rodziców przysługuje pełna władza rodzicielska.
Tym samym, nie będzie stanowić opieki naprzemiennej sytuacja, w której sąd ograniczył lub pozbawił władzy rodzicielskiej jednego z rodziców, nawet gdy ma on szeroko uregulowane kontakty z dzieckiem.
W przypadku wyroków sprzed 29 sierpnia 2015 r., w których spełnione są powyższe przesłanki, organy rozpoznające wnioski o przyznanie świadczenia 500 plus powinny przeprowadzić stosowne postępowanie wyjaśniające, mające na celu ustalenie formy sprawowania opieki. Powinny ustalić to poprzez przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. W orzecznictwie coraz częściej podkreśla się, że zobowiązywanie rodzica do ponownego wystąpienia do sądu o ustalenie opieki naprzemiennej tylko dlatego, że w wyroku rozwodowym sprzed 29 sierpnia 2015 r. nie orzeczono wprost o niej, byłoby zbytnim formalizmem oraz zaskakiwałoby obywatela, co nie powinno mieć miejsca w demokratycznym państwie prawa.
Podsumowanie
Podsumowując, warto pamiętać, że jedną z korzyści opieki naprzemiennej jest podział świadczenia 500 plus pomiędzy rodziców. Opiekę naprzemienną należy wykazać treścią orzeczenia sądowego, przy czym w orzeczeniu nie musi znaleźć się wprost zwrot typu opieka lub piecza naprzemienna.
Jeśli interesuje Cię temat 500 plus, w sytuacji gdy nie orzeczono opieki naprzemiennej zajrzyj do artykułu 500 plus w trakcie i po rozwodzie .
